De stikstofimpasse houdt Nederland al ruim een jaar in zijn greep. De uitspraak van de Raad van State in mei vorig jaar zorgde ervoor dat er een einde kwam aan het systeem van PAS. De bouw is hard getroffen door deze uitspraak, terwijl de sector slechts voor een zeer klein deel van de totale uitstoot verantwoordelijk is. Met de komst van een nieuwe veevoerwet gaat minister Schouten de bouw van woningen en wegen weer beter mogelijk maken.
Streep door PAS
Het PAS gaf ruimte voor het verlenen van vergunningen voor (bouw)projecten in de buurt van een Natura2000-gebied. Dat kan zelfs in de gevallen dat er extra stikstof in de natuur terecht kwam; er werden als onderdeel van het PAS tenslotte ook maatregelen genomen om de stikstof te verminderen en de natuur te herstellen.
Maar op 29 mei 2019 oordeelde De Raad van State dat de overheid te ver op de zaken vooruit liep. Toestemming ‘vooraf’ mocht niet aangezien dit strijdig is met Europese natuurwetgeving. De streep die met de uitspraak door PAS werd gezet, leidde tot grote onzekerheid. Zowel projecten met een lopende vergunningaanvraag als projecten die eerst geen natuurvergunning nodig hadden, moesten nu opnieuw beoordeeld worden. Bij de nieuwe beoordeling geldt onder andere dat de hoeveelheid stikstof die in de natuur voorkomt niet mag toenemen. Stikstof komt grotendeels van uitlaatgassen (stikstofoxiden) en van mest van dieren (ammoniak).
Eerste maatregel: verlaging maximumsnelheid
De eerste maatregel die door het kabinet is getroffen om de stikstofuitstoot te verminderen was de verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen naar 100 kilometer per uur. Dit zorgt voor minder uitstoot door het wegverkeer.
Nieuwe maatregel: wettelijk limiet hoeveelheid krachtvoer
Gelukkig zit het kabinet niet stil en wordt hard gewerkt aan oplossingen om de bouwproductie weer op niveau te krijgen. Inmiddels is duidelijk dat er een wettelijk limiet zal komen op de hoeveelheid krachtvoer die koeien mogen krijgen van boeren. Hierdoor zal de stikstofuitstoot in de melkveehouderij verminderen en de gespaarde uitstoot zal dan weer grotendeels gebruikt kunnen worden voor de bouw van huizen en snelwegen rondom natuurgebieden. Na lange gesprekken tussen de minister van landbouw, natuur en voedselkwaliteit en vertegenwoordigers van de agrarische sector is men tot deze uitkomst gekomen.
Boeren niet tevreden
De tweede grote maatregel zal dit najaar doorgevoerd moeten worden. Deze maatregel bestaat dus uit het aanpassen van het voer voor koeien om de uitstoot via dierlijke mest te verminderen. Minister Schouten heeft de afgelopen maanden hierover met de boeren overlegd. Beide partijen zijn het erover eens dat het eetpatroon van een koe bepaald wat de uitstoot is. Hoe meer eiwitten in het dieet, hoe hoger de uitstoot.
Echter, de minister en de boeren zitten niet op één lijn wat betreft het aanpassen van het eetpatroon van de koe. Melkveehouders willen graag zelf kunnen bepalen wat ze voeren aan hun dieren, omdat zij dit vak goed verstaan. De combinatie van ruwvoer (gras en maïs) en krachtvoer (o.a. brokken) kan het beste door de boeren zelf worden bepaald. Mocht Minister Schouten een verminderingsdoel vaststellen dan hebben de boeren wel aangegeven zich daar aan te houden.
Vrijblijvend
Minister Schouten vindt de belofte van de boeren te vrijblijvend. Zij wil graag garanties dat de uitstoot ook daadwerkelijk wordt verlaagd, alleen dan kan namelijk de uitstoot in andere sectoren verhoogd worden. De minister is van mening dat het eiwitgehalte van het gras dat koeien gevoerd krijgen te beïnvloeden is door het moment van maaien en de mate van bemesting te controleren en waar nodig aan te passen. Het weer en andere onzekere factoren zullen echter wel een rol blijven spelen.
Derhalve is de minister alleen positief gestemd op het aanpassen van het krachtvoer. Boeren mogen vanaf heden minder hiervan aan hun koeien geven. Dit is ook relatief makkelijk te bewerkstelligen. De minister gaat in een wet vastleggen hoeveel krachtvoer een melkveehouder maximaal mag bezitten. Steekproefsgewijs zal de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dit controleren. Bij overtreding van de regel zal een boete van 2500 euro volgen. Zo is juridisch vastgelegd dat de stikstofvermindering gehaald wordt.
De boeren hebben afkeurend gereageerd op deze maatregel. Door het wettelijk beperken van het ene deel van het dieet van koeien zal de afhankelijkheid van het andere deel (gras) te groot worden volgens hen. Het zou namelijk kunnen dat de voedingswaarde van gras door ongunstig weer lager dan verwacht is. Met beperkte mogelijkheden tot bijvoeren via krachtvoer kan de productie van melk en de gezondheid van de koeien op het spel komen te staan.
Standvastige minister: de bouw moet door
De minister wil echter niet zwichten. Om bouwprojecten mogelijk te maken gaat er weldegelijk een limiet op krachtvoer komen. Het zal dan wel om een tijdelijke maatregel gaan, tot het einde van 2020. Daarna zullen structurele maatregelen worden ingevoerd om de uitstoot van de veehouderij te verlagen.
De maatregel omtrent krachtvoer dient tot een verlaging van 0,2 kiloton stikstof te zorgen. Volgens het CBS is gebleken dat de stikstofuitstoot door de melkveehouderij in de afgelopen jaren licht is gedaald. In 2019 produceerde de veehouderij in Nederland 490 kiloton stikstof. Hiervan is 280 kiloton afkomstig uit de melkveehouderij, 3,5 procent minder dan het jaar ervoor.
De stikstofvermindering via het rantsoen op koeienvoer zal voor 30 procent naar de besparing van natuur gaan en de overige 70 procent zal gebruikt worden om de woningbouw rondom natuurgebieden mogelijk te maken. Daarnaast zal het realiseren van zeven infrastructuurprojecten gestart kunnen worden. Onder andere de verbreding van de A27 en A12 nabij Utrecht en de A1 en A28 bij het knooppunt Hoevelaken vallen hieronder.
