Zoals je ongetwijfeld weet, zal de VAR per 1 mei 2016 worden afgeschaft. Wat er precies gaat veranderen, lees je hier. De Belastingdienst gaat de systematiek van de VAR, waarmee er vooraf duidelijkheid en vrijwaring aan jouw opdrachtgevers wordt verschaft, afschaffen. Zij voert als reden aan dat de VAR zoals deze nu bestaat, schijnzelfstandigheid mogelijk maakt.
Nog even over de VAR
De VAR is bedoeld om de arbeidsrelatie tussen jou en jouw opdrachtgevers te beoordelen. Wanneer jij als ZZP’er een beoordeling Winst uit onderneming hebt ontvangen, is een opdrachtgever ervan verzekerd dat hij geen loonheffingen hoeft in te houden op de vergoeding die hij aan jou (of jouw bemiddelaar) betaalt. Een opdrachtgever is, wanneer hij de VAR en jouw legitimatie in zijn administratie opneemt, in principe gevrijwaard van eventuele naheffingen. Dat risico ligt met de VAR volledig bij de ZZP’er, tenzij er sprake is van kwade intenties bij de opdrachtgever.
De Belastingdienst is van mening dat de VAR in gevallen van schijnzelfstandigheid, wordt misbruikt en wil hieraan een einde maken. Voor alle duidelijkheid, van schijnzelfstandigheid is bijvoorbeeld sprake wanneer mensen die bij een bedrijf in dienst waren en zijn ontslagen, na hun ontslag weer worden ingehuurd als ZZP’er (en enkel of voor het overgrote deel voor hun oude werkgever opdrachten uitvoeren). Er zijn overigens veel meer voorbeelden te geven, maar het begrip zal duidelijk zijn.
Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA)
Vanaf mei regelt niet de VAR maar de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) de relatie tussen opdrachtgever en ZZP’er. De Eerste Kamer is dinsdag akkoord gegaan met dit wetsvoorstel, eerder stemde de Tweede Kamer al in. Met de instemming van de Eerste Kamer is de wetswijziging dus een feit en wordt de VAR, een systematiek die naar onze mening in de basis goed functioneerde, straks vervangen door modelovereenkomsten tussen opdrachtgevers en ZZP’ers en dit zou hen meer duidelijkheid verschaffen. Goed om te vermelden is overigens dat er sprake is van een overgangsfase van een jaar.
Verantwoordelijkheid van opdrachtgever neemt toe
Met de DBA neemt de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever voor het voorkomen van schijnzelfstandigheid toe, daar waar de verantwoordelijkheid en financiële gevolgen met een VAR volledig bij de ZZP’er liggen.
De Belastingdienst biedt op haar website (bekijk de pagina hier) een aantal door haar goedgekeurde overeenkomsten waaruit opdrachtgever en ZZP’er kunnen kiezen. Daarnaast kunnen organisaties en individuen de Belastingdienst hun overeenkomsten ter beoordeling voorleggen.
Wordt er met een door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomst gewerkt, lopen zij geen risico op naheffingsaanslagen of boetes. Uitgangspunt is uiteraard wel dat de feiten en omstandigheden overeen dienen te stemmen met datgene dat in de overeenkomst is afgesproken. Is dat niet het geval en oordeelt de Belastingdienst dat er sprake is van een (fictief) dienstverband, dan zijn opdrachtgever én ZZP’er gezamenlijk verantwoordelijk voor het met terugwerkende kracht afdragen van loonheffingen.
Hoe ziet de modelovereenkomst eruit?
Er zijn drie categorieën modelovereenkomsten:
De eerste categorie betstaat uit algemene modelovereenkomsten. Deze zijn opgesteld door externe partijen, soms samen met de Belastingdienst. Met de algemene modelovereenkomsten zijn bijna alle arbeidsrelaties, waarbij geen sprake is van een dienstbetrekking, gedekt.
De tweede bestaat uit voorbeeldovereenkomsten voor sectoren en beroepsgroepen. Deze kunnen worden voorgelegd door belangenorganisaties en zijn bedoeld voor iedereen die volgens de voorwaarden van de betreffende branche of beroepsgroep werkt.
De laatste categorie bestaat uit de individuele overeenkomst. ZZP’ers en individuele opdrachtgevers kunnen deze voorleggen aan de Belastingdienst.
Kritiek
De DBA krijgt vanuit diverse hoeken kritiek. Zo zetten diverse vakbonden en belangenorganisaties vraagtekens bij de nieuwe wet. De angst bestaat bijvoorbeeld dat de wet meer regeldruk met zich meebrengt in plaats van minder.
Bij de CNV leeft de angst dat de Belastingdienst niet streng genoeg zal toezien op de modelovereenkomsten en waarschuwt dat ze niet te makkelijk goedgekeurd moeten worden. De Stichting ZZP Nederland stipt aan dat veel ZZP’ers in onzekerheid verkeren nu de VAR wordt afgeschaft. Ook is er volgens de belangenorganisatie sprake van een gebrek aan informatie over de werkwijze.
